พุทธาวตารและตันตรยาน
พระพุทธศาสนาในยุคสมัยปัจจุบัน มีนิกายที่สำคัญอยู่ 3 นิกายคือนิกายมหายาน นิกายเถรวาท และนิกายวัชรยาน หากจะศึกษาพระพุทธศาสนาที่ยังมีผู้ปฏิบัติในปัจจุบันนอกจากเถรวาทที่มีปรากฎในประเทศไทย ศรีลังกา เมียนมาร์ กัมพูชา และลาว ซึ่งมีจำนวนพุทธศาสนิกชนจำนวนไม่มาก ยังมีนิกายมหายานที่เผยแผ่อยู่ในประเทศจีน เกาหลี ญี่ปุ่น เวียดนาม น่าจะมีพุทธศาสนิกชนมากกว่า 100 ล้านคน นอกจากนั้นยังมีนิกายวัชรยานที่สืบสายมาจากตันตรยานหรือมันตรยานเผยแผ่อยู่ในตอนเหนือของอินเดียและเนปาลบริเวณเทือกเขาหิมาลัย เป็นพระพุทธศาสนาที่ชาวตะวันให้ความสนใจมาก มีชาวตะวันตกจำนวนหนึ่งเข้ามาอุปสมบทในนิกายวัชรยาน ซึ่งปัจจุบันมีถิ่นฐานสำคัญอยู่ที่อินเดียตอนเหนือ พระภิกษุที่ชาวโลกรู้จักมากที่สุดรูปหนึ่งคือองค์ดาไล ลามะ แห่งทิเบต ผู้นำพระพุทธศาสนาสายวัชรยาน นิกายเกลุกแห่งทิเบต ปัจจุบันวัชยานยังแยกออกเป็นอีกหลายนิกาย