ในช่วงอาทิตย์ที่ผ่านมามีข่าวที่โด่งดังในทางสื่อต่างๆอยู่สองเรื่อง ข่าวแรกเป็นเรื่องของดาราสาวคนหนึ่งมีลูกกับดาราชายคนหนึ่ง เรื่องนี้ยังไม่จบยังมีกระแสที่ยังคงเป็นข่าวอย่าต่อเนื่อง อีกข่าวหนึ่งเป็นข่าวเกี่ยวกับพระสงฆ์รูปหนึ่งถูกกล่าวหาว่าอาจจะมีความผิดในเรื่องเงินบริจาค ลูกศิษย์กลุ่มหนึ่งเรียกร้องเงินบริจาคคืน นอกจากนั้นยังมีกรณีถูกกล่าวหาว่าอาจจะอวดคุณวิเศษที่ไม่มีในตน อาจเข้าข่ายเป็นอาบัติร้ายแรงได้ แต่ข่าวก็ยังไม่จบ อย่าพึ่งด่วนตัดสินใจว่าใครผิดใครถูก แต่ผู้ที่ถูกกล่าวหาเริ่มตกเป็นจำเลยของสังคมไปเรียบร้อยแล้ว อาการอย่างนี้น่าจะเรียกได้ว่า “จนใจไม่มีทางออก จนตรอกไม่มีทางไป”
ปัญหาที่สามารถทำให้พระสงฆ์มัวหมองได้ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันมีมักจะหนีไม่พ้นเรื่องใหญ่ๆสี่เรื่องคือสตรีและเงินตรา โทสะและคุณวิเศษ หากถูกกล่าวหาเมื่อใดกว่าที่จะแก้ข้อกล่าวหาได้ พระสงฆ์บางรูปต้องเสียพระไปนักต่อนักแล้ว
ในพระพุทธศาสนาได้แสดงเครื่องผูกพันใจทำให้มนุษย์ยากที่จะถอนออกไปจากจิตใจได้ หากใครยังยึดติดอยู่ในเรื่องเหล่านี้ก็ยากที่จะหาความสงบสุขได้ ในเจโตขีลสูตร มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ (12/229/142)ได้แสดงเครื่องผูกพันใจไว้สรุปความว่า “เครื่องผูกพันใจที่ภิกษุยังถอนไม่ได้คือภิกษุในพระธรรมวินัยนี้เป็นผู้ไม่ปราศจากความกำหนัด ไม่ปราศจากความพอใจ ไม่ปราศจากความรัก ไม่ปราศจากความกระหาย ไม่ปราศจากความเร่าร้อน ไม่ปราศจากความทะเยอ ทะยานอยากในกาม ไม่ปราศจากความทะเยอทะยานอยากในร่างกาย ไม่ปราศจากความทะเยอทะยานอยากในรูป จิตของภิกษุนั้นย่อมไม่น้อมไปเพื่อความเพียรเครื่องเผากิเลส เพื่อความประกอบเนืองๆ เพื่อความทำติดต่อ เพื่อความเพียรที่ตั้งมั่น ข้อที่จิตของภิกษุไม่น้อมไปเพื่อความเพียรเครื่องเผากิเลส เพื่อความประกอบเนืองๆ เพื่อความทำติดต่อ เพื่อความเพียรที่ตั้งมั่น
ภิกษุบริโภคอิ่มพอความประสงค์แล้ว ประกอบความสุขในการนอน ความสุขในการเอน ความสุขในความหลับอยู่ ดูกรภิกษุทั้งหลาย จิตของภิกษุผู้บริโภคอิ่มพอความประสงค์แล้ว ประกอบความสุขในการนอน ความสุขในการเอน ความสุขในความหลับอยู่นั้น ย่อมไม่น้อมไปเพื่อความเพียรเครื่องเผากิเลส เพื่อความประกอบเนืองๆ เพื่อความทำติดต่อ เพื่อความเพียรที่ตั้งมั่น ข้อที่จิตของภิกษุไม่น้อมไปเพื่อความเพียรเครื่องเผากิเลส เพื่อความประกอบเนืองๆ เพื่อความทำติดต่อ เพื่อความเพียรที่ตั้งมั่น
ภิกษุจักประพฤติพรหมจรรย์ เพื่อปรารถนาเทพนิกายอันใดอันหนึ่งว่า เราจักได้เป็นเทพเจ้าหรือเทพองค์ใดองค์หนึ่งด้วยศีลอันนี้ ด้วยข้อวัตรอันนี้ ด้วยตบะอันนี้ หรือด้วยพรหมจรรย์อันนี้ ดูกรภิกษุทั้งหลาย จิตของภิกษุผู้จักประพฤติพรหมจรรย์ เพื่อปรารถนาเทพนิกายอันใดอันหนึ่งว่า เราจักได้เป็นเทพเจ้าหรือเทพองค์ใดองค์หนึ่ง ด้วยศีลอันนี้ ด้วยข้อวัตรอันนี้ ด้วยตบะอันนี้ หรือด้วยพรหมจรรย์อันนี้นั้น ย่อมไม่น้อมไปเพื่อความ เพียรเครื่องเผากิเลส เพื่อความประกอบเนืองๆ เพื่อความทำติดต่อ เพื่อความเพียรที่ตั้งมั่น ข้อที่จิตของภิกษุไม่น้อมไปเพื่อความเพียรเครื่องเผากิเลส เพื่อความประกอบเนืองๆ เพื่อความทำติดต่อ
เพื่อความเพียรที่ตั้งมั่น อย่างนี้ ชื่อว่าเครื่องผูกพันใจที่ภิกษุนั้นยังถอนไม่ได้แล้ว
สรุปว่าเครื่องผูกพันใจของภิกษุมีห้าประการคือ (1)ภิกษุไม่ปราศจากความทะเยอทะยานอยากในกาม (2)ภิกษุไม่ปราศจากความทะเยอทะยานอยากในร่างกาย (3)ภิกษุไม่ปราศจากความทะเยอทะยานอยากในรูป (4)ภิกษุยังติดในการนอน การบริโภค (5) ภิกษุบำเพ็ญเพียรเพื่อจะได้ไปเกิดในเทวโลกสวรรค์อันเป็นแดนแห่งความสุข
หากใครยังมีเครื่องผูกพันจิตอยู่ก็ยากที่จะเข้าถึงความเจริญในพระพุทธศาสนาได้ดังคำที่กล่าวยืนยันไว้ว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุรูปใดรูปหนึ่งไม่ถอนเครื่องผูกพันใจห้าประการเหล่านี้ ภิกษุนั้นหนอ จักถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ ในพระธรรมวินัยนี้ข้อนี้ไม่เป็นฐานะที่จะมีได้"
ส่วนการถอนเครื่องผูกพันใจนั้นคือภิกษุเป็นผู้ปราศจากความกำหนัด ปราศจากความพอใจ ปราศจากความรัก ปราศจากความระหาย ปราศจากความเร่าร้อน ปราศจากความทะเยอทะยานอยากในกาม ปราศจากความทะเยอทะยานอยากในร่างกาย ปราศจากความทะเยอทะยานอยากในรูป ไม่ยินดีในการนอนและการบริโภค และไม่ได้ประพฤติพรหมจรรย์เพื่อให้ได้เกิดในเทวโลกหรือความเป็นผู้วิเศษ หากทำได้อย่างนี้ถือว่าภิกษุนั้นได้ถอนเครื่องผูกพันใจได้ย่อมชื่อได้ว่าได้เดินตามทางการปฏิบัติที่ถูกต้องตามธรรมวินัยจักถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ ในพระธรรมวินัย
ในพระสูตรพระพุทธเจ้าตั้งใจสอนภิกษุ แต่ก็สามารถนำมาใช้กับมนุษย์ทั่วไปได้คือมนุษย์ทั้งหลายต่างก็ปรารถนาจะให้ตนมีความสุขในกามผู้ชายบางคนมีภรรยาหลายคน เพราะความไม่รู้จักพอในกามนั่นเอง ส่วนร่างกายและรูปเป็นสิ่งที่ทำให้คนหลงได้ง่ายที่สุด ยิ่งคนที่มีรูปร่างสวยงามยิ่งทำให้หลงตัวเองได้ง่าย การนอนและการบริโภคก็เป็นสิ่งที่ครองโลก บางคนแสวงหาอาหารที่แปลกและพิสดารเพียงเพื่อสนองความอยากของตนเอง เรื่องของเทวดาอันถือว่าเป็นแดนแห่งความสุขใครๆก็อยากไป ยิ่งคนที่กำลังมีความทุกข์ยิ่งฝันถึงสวรรค์ แต่พระพุทธศาสนาบอกว่ายังมีแดนอันเป็นบรมสุขอยู่เหนือสวรรค์ขึ้นไปคือพรหมโลกและนิพพาน
ดาราหญิงคนนั้นคงกำลังถึงทางตันมีลูกที่ไม่มีพ่อ หรือมีพ่อที่ยังไม่ยอมรับ เรื่องแบบนี้เกิดขึ้นได้เสมอในสังคมไทย การมีลูกที่ไม่มีพ่อเป็นความจนใจอย่างหนึ่ง คนที่ประสบกับปัญหาอย่างนี้ หากคิดไม่ตกอาจถึงขั้นทำร้ายตัวเองหรือลูกได้ ส่วนพระปราโมทย์ก็คงกำลังประสบปัญหาไม่แตกต่างกันเท่าไหร่นัก พระปราโมทย์กำลังถึงทางตันเหมือนคนจนตรอกที่ไม่มีทางไป ต้องหันหน้ามาต่อสู้เพื่อหาความถูกต้องที่แท้จริงต่อไป ใครผิดใครถูกต้องรอเวลาเป็นเครื่องพิสูจน์ สิ่งที่เราได้เห็นอาจจะจริงหรือไม่จริงก็ได้ เครื่องผูกพันใจทั้งห้าประการที่พระพุทธเจ้าแสดงไว้ถอนได้ยากอย่างยิ่ง ใครไม่แน่จริงอาจกลายเป็นคนจนใจที่ไม่มีทางออก หรือจนตรอกที่ไม่มีทางไปได้ง่ายๆ
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
21/09/53