วันจันทร์เป็นวันเริ่มต้นของการทำงาน หลังจากที่มีวันหยุดติดต่อกันมาสองวัน พอถึงเวลาที่จะต้องทำงานมักจะรู้สึกขี้เกียจ ยิ่งใครที่จะต้องเดินทางไปทำงานในที่ไกลห่างจากที่พักยิ่งไม่อยากไปทำงาน ในช่วงนี้อากาศเริ่มหนาว บางพื้นที่มีน้ำค้างจับตัวเป็นน้ำแข็งเกาะตามใบไม้ กรุงเทพฯอากาศกำลังสบายไม่หนาวไม่ร้อนจนเกินไปกำลังพอดี หลายคนอาจจะกำลังคิดว่านอนต่ออีกสักหน่อยค่อยไปทำงานก็ได้ บางคนเลยกลายเป็นว่าหยุดงานต่ออีกวันหนึ่ง มีใครไม่รู้เคยบอกว่าสำหรับคนที่ทำงานประจำแล้ว เช้าวันจันทร์คือวันที่คนขี้เกียจทำงานมากที่สุด มองเห็นชีวิตเป็นที่น่ารำคาญ มองการทำงานเป็นที่น่าเบื่อ
เช้าวันจันทร์ปลายเดือนพฤศจิกายนนี้ ฟ้าสดใส แดดยามเช้าส่องชโลมพื้นดิน ทักทายต้นไม้ใบหญ้าประหนึ่งเพื่อนสนิทที่คุ้นเคย มีลมหนาวโชยแผ่วทำให้ใบไม้พลิ้วไหว น้ำค้างที่จับตามยอดหญ้าก็เริ่มจะเหือดแห้ง ธรรมชาติมีความเป็นไปตามธรรมดา ไม่ว่าฤดูกาลใดดวงอาทิตย์ก็ยังคงทำหน้าที่ไปตามปกติ พอรุ่งอรุณก็ค่อยๆโผล่พ้นขอบฟ้า เคลื่อนตัวไปช้าๆจนเกิดเป็นช่วงเวลา ถึงเวลาเย็นก็ลับหาย มองดูตามที่ตาเห็นประหนึ่งว่าดวงอาทิตย์กำลังหมุนรอบโลก แต่ตามความเป็นจริงโลกต่างหากที่หมุนรอบดวงอาทิตย์
เดินออกจากพระอุโบสถบนลานวัดมีรถยนต์จอดเรียงรายเต็มลานวัด ดูเหมือนกับว่าวัดน่าจะร่ำรวยจนมีรถจำนวนมากมาย แต่ข้อเท็จจริงวัดเป็นเพียงลานจอดรถที่คนทำงานและนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยพระจอมเกล้าพระนครเหนือนำรถมาจอดก่อนที่จะเดินเท้าเข้าไปยังมหาวิทยาลัย วันนี้เริ่มต้นการเรียนอีกครั้ง
เสียงประชาสัมพันธ์จากจากโรงเรียนวัดมัชฌันติการามแว่วเข้ามา ก่อนเริ่มต้นเข้าห้องเรียนก็จะมีพิธีการเคารพธงชาติ ไหว้พระสวดมนต์ แทรกกับเสียงโฆษณาจากบทเพลงศีลห้า “บ้านนี้มีแต่คนถือศีล เพราะเป็นถิ่นของคนมีศรัทธา........” ฟังแล้วหากทำได้ตามเนื้อหาในบทเพลงก็นับว่าคนในบ้านเมืองกำลังเดินทางเข้าสู่ความเป็นคนดี เพราะ เริ่มต้นด้วยการรักษาศีลห้า
ที่โต๊ะหินอ่อนด้านนอกพระอุโบสถมีเด็กนักเรียนสามสี่คนกำลังนั่งคุยกันอยู่ จึงเดินเข้าไปทักทาย “ทำไมไม่ไปโรงเรียน มาทำอะไรอยู่ที่นี่...จ๊ะ”
ในกลุ่มนั้นมีคนหนึ่งตอบว่า “ผมมาไม่ทันนะครับพระอาจารย์ จึงต้องรอให้เขาเคารพธงชาติไปก่อน ตอนนี้ประตูโรงเรียนปิดชั่วคราวครับ” พูดจบก็หาวนอนขึ้นมาซะดื้อๆ
“เมื่อคืนนอนดึกไปหน่อยครับ เชียร์บอลไทยกับสิงคโปร์ครับ”
“แล้วใครชนะ” พระอาจารย์ก็อยากรู้
“ไทยชนะสิงคโปร์ 2-1 ครับ ตอนนี้เป็นผู้นำในกลุ่ม แข่งอีกสองครั้ง ชนะอีกครั้งเดียวก็เข้ารอบแล้วครับ”
ก็ยังนับว่าดีที่เด็กนักเรียนเหล่านี้ให้ความสนใจด้านการกีฬา อย่างน้อยก็มีเวลาว่างไม่มาก จะได้ไม่ไปยุ่งเกี่ยวกับยาเสพติด
ใต้ต้นไม้ใกล้ทางเข้าโรงเรียนพระปริยัติธรรมมีคนงานคนหนึ่งกำลังนั่งสัปหงกเหมือนกำลังง่วงเต็มที่ ทั้งๆที่วันนี้เป็นเริ่มต้นของการทำงาน แต่พอเดินผ่านชายคนนั้นก็ยกมือไหว้ “นมัสการครับหลวงพ่อ วันนี้รู้สึกขี้เกียจมากเลยครับ บวชเป็นพระเหมือนหลวงพ่อน่าจะสบาย”
ได้ยินคำนั้นก็ลองนำมาพิจารณาว่า “ตัวเราสบายจริงหรือ” เช้าวันจันทร์ก็เริ่มต้นทำงานเหมือนกัน วันนี้โรงเรียนแผนกบาลีก็เปิดเรียนแล้ว ตอนเช้าต้องสอนบาลี ตอนบ่ายก็ต้องเดินทางไปทำงานที่ศาลายา นครปฐม นัดนักศึกษาไว้ท่านหนึ่ง จะมาคุยเกี่ยวกับวิทยานิพนธ์ พอตอนเย็นเวลาหนึ่งทุ่มก็ต้องเดินทางกลับมาสอนบาลีต่อที่วัดมัชฌันติการาม สอนไปจนถึงสามทุ่ม จึงจะได้หยุดพัก ชีวิตเป็นไปในทำนองนี้มานานหลายปีแล้ว จนกลายเป็นความเคยชิน จึงไม่รู้สึกว่าเป็นภาระอะไร มีงานทำมากดีกว่าไม่มีอะไรจะทำ
คนขี้เกียจในการทำงานมักจะมีข้ออ้างในการไม่ทำงาน บางคนมักจะยกเอาสภาพดินฟ้าอากาศมาเป็นข้ออ้างเช่นหนาวเกินไป ร้อนเกินไป ยังเช้าอยู่ หรือเย็นมากแล้วเป็นต้น สำหรับคนขี้เกียจมักจะมีเหตุในการยกขึ้นมาเป็นข้ออ้างได้เสมอ ดังที่แสดงไว้ในสิงคาลกสูตร ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค(11/185/199) ความว่า “ คนมักมีการนอนหลับในกลางวัน เกลียดชังการลุกขึ้นในกลางคืน เป็นนักเลงขี้เมาเป็นนิจ ไม่อาจครอบครองเหย้าเรือนให้ดีได้ ประโยชน์ทั้งหลายย่อมล่วงเลยชายหนุ่มที่ละทิ้งการงาน ด้วยอ้างเลศว่า หนาวนัก ร้อนนัก เวลานี้เย็นเสียแล้ว ดังนี้เป็นต้น ส่วนผู้ใดไม่สำคัญความหนาวและความร้อนยิ่งไปกว่าหญ้า ทำกิจของบุรุษอยู่ ผู้นั้นย่อมไม่เสื่อมจากความสุขเลย”
เรื่องของสภาพดินฟ้าอากาศย่อมมีความแปรเปลี่ยนไปตามฤดูกาล หากจะนำมาเป็นข้ออ้างในการในการไม่ทำงาน ก็จะไม่ต้องทำงานได้ตลอดปี แต่ถ้าหากมองสภาพดินฟ้าอากาศเป็นเหมือนหญ้าที่เกิดขึ้นได้ทุกสภาพพื้นที่ หญ้านั้นมักจะถูกมองเป็นเพียงวัชพืชที่เกิดขึ้นเพื่อเป็นส่วนเกิน ทำให้พืชพรรณที่ชาวไร่ชาวนาปลูกไว้เติบโตไม่เต็มที่ หญ้าจึงมักจะถูกทำลายทิ้ง ถูกกำจัดทิ้ง ถึงกับมีผู้ที่ทำการผลิตยาฆ่าหญ้าขายจนร่ำรวยไปตามๆกัน อาจจะมีบ้างที่หญ้าถูกนำมาผลิตเพื่อเป็นสินค้าทำให้เกิดเป็นอาชีพผลิตหญ้าขาย ฆ่าหญ้าก็เป็นอาชีพ ปลูกหญ้าก็เป็นอาชีพ งานใครงานมัน
แต่ทว่าตามความเป็นธรรมดาแล้วหญ้ามีให้เห็นอยู่แทบทุกพื้นที่ที่มีดิน ดินกับหญ้ามักจะมาคู่กัน ผู้ที่มองเห็นสภาพแห่งฤดูกาลเป็นเพียงหญ้า ที่ไม่ได้มีความสำคัญอะไร ย่อมจะต้องทำงานจนทำให้เกิดประสิทธิผลเต็มที่ ชีวิตก็สำราญ งานก็ก็ได้ผล เงินก็ได้ใจก็เป็นสุข หากมัวแต่หาข้ออ้างไม่ยอมทำงาน ประโยชน์ที่ควรจะได้ก็ผ่านพ้นไป ตอนที่ยังพอมีกำลังไม่ทำงาน พอถึงเวลาอายุขัยวัยร่วงโรยจะพึ่งพาอาศัยใครได้
เช้าวันจันทร์แม้จะรู้สึกขี้เกียจที่จะต้องเริ่มต้นในการทำงาน แต่ทว่าความขี้เกียจนั้นก็เป็นเพียงความรู้สึกภายในที่สามารถเกิดขึ้นได้กับคนทำงานทุกคน อย่าหาข้ออ้างโดยยกสภาพดินฟ้าอากาศมาเป็นเหตุเพื่อที่จะไม่ต้องทำงาน จงทำชีวิตให้สำราญ ทำงานให้เป็นสุข
เช้าวันจันทร์นักเรียนแผนกบาลีมาขออนุญาตหยุดเรียนหนึ่งวัน “พวกผมจะไปจัดสถานที่เพื่อเตรียมจัดงานวันเกิดหลวงพ่อเจ้าอาวาสในวันพรุ่งนี้(25 พ.ย. 57) ครับ” มีแนวโน้มว่าอาทิตย์นี้คงหยุดเรียนอีกหลายวัน
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
24/11/57