ลบไม่ศูนย์
๓๑. เบียดเบียนผู้อื่น เหมือน “เอาหอกเสียบอกตัวเอง”
๓๒. อบรมตัวให้สงบสุขคนเดียว เท่ากับ “ให้สงบสุขแก่โลก”
๓๓. ประพฤติชั่วคนเดียว เท่ากับ “ก่อฉิบหายแก่โลก”
๓๔. ประพฤติดีคนเดียว เท่ากับ “ก่อเจริญแก่โลก”
๓๕. คนใจกว้างมีทรัพย์ เหมือน “ร่มไม้ใกล้ทาง”
๓๖. คนใจแคบมีทรัพย์ เหมือน “ร่มไม้ในป่าลึก”
๓๗. ศิลปวิทยา และศีลธรรม ทำผู้ประพฤติปฏิบัติชอบ ให้หนุ่มทันสมัยทุกเมื่อ
๓๘. ผู้ล้าสมัย เป็น “ขอนสำหรับงอย (เหยียบ) ของผู้อื่น”
๓๙. ผู้เลยสมัย เป็น “ผู้เหยียบแผ่นดินผิด”
๔๐. ผู้ทันสมัย เป็น “ผู้เจริญรุ่งเรืองทุกเมื่อ”
๔๑. สามัคคีเป็นไปในแนวทางที่ชอบ นำมาซึ่ง “ความสุข ความสำราญ”
๔๒. สามัคคีเป็นไปในแนวทางที่ผิด นำมาซึ่ง “ความพินาศ ฉิบหาย”
๔๓. เปิดประตูรักเป็นเปิดประตูชัง ได้เป็นอุบายมีค่าสูง
๔๔. ผู้ด่าและผู้ถูกด่ามีเจตนาต่างกัน คือ ฝ่ายด่าเป็นบาป ฝ่ายถูกด่าไม่เป็นบาป ถ้าโกรธตอบก็จัดว่าเป็นบาปไปตามกัน ถ้ายึดขันติเมตตาเป็นหลัก ก็ชื่อว่าเป็น “ผู้ชนะเลิศ”
๔๕. การอบรมพรหมวิหาร ให้เปี่ยมอยู่ในสันดานทุกเมื่อ จนเห็นผู้ติและผู้ชมตน เป็นกัลยาณมิตรของตนด้วยกันทั้งสอง จัดว่าเป็น “ผู้ตั้งอยู่ในระดับสูง ควรยำเกรง”
๔๖. ท่านที่เปลื้องปลดไม่จดจำอารมณ์อะไร ๆ ในโลกทั้งสิ้นจะจัดว่าตั้งอยู่ในภูมิเหนือโลกได้หรือไม่ ? ควรวิจารณ์ด้วยปัญญาอันแหลมลึก
๔๗. ความมีน้ำใจกว้างขวาง เห็นประโยชน์ส่วนรวมเป็นเยี่ยม ความมีอัธยาศัยเป็นกันเองในที่ทั้งปวง แต่ไม่เสียระเบียบ และความมีนิสัยไม่เกี่ยงงอน ยิ่งได้ทำกิจการมากก็ยิ่งเห็นเป็นเกียรติ นี่คือ “ประตูชัยของเจ้าหน้าที่ทั่วไป”
๔๘. เรื่องที่จิตคิด กิจที่กายทำ คำที่ปากพูด ที่จะดีเลิศต้องอาศัย มีมั่นคง มีสัจจริง มีอดทน มีกล้าหาญ มีตระหนักในเหตุผล รู้จักเลือกทาง เลือกโอกาส ทั้งฉลาดเชี่ยวชาญ วิจารณ์เห็นการณ์ไกลจึงเป็น “วิสัยผู้บัณฑิตพิชิตมาร”
๔๙. คนพูดมากไม่สำรวมปากของตน เป็นผลร้ายถ่ายกรรม สร้างเข็ญก่อเวรใส่ตนเอง คนพูดน้อยระวังตนย่อมปลอดภัย ทำอะไรไม่ผิดพลาด ทำน้อยได้ผลมาก ควรนับถือว่าเป็น “คนดี”
๕๐. กลองดังเสียงไกล คนไม่ตีดังเอง เขาถือว่าเป็นกลอง “จัญไร” คนที่ยกย่องตนเองแต่ไม่มีความดี เหมือนกลองดังที่ไม่มีตนตีฉันนั้น
สมเด็จพระมหาวรีวงศ์(อ้วน ติสฺโส)
อดีตเจ้าอาวาสวัดพระศรีมหาธาตุบางเขน กรุงเทพมหานคร
(พ.ศ. 2485-2499)
ที่มา:กองบรรณาธิการ,พระธรรมทูตไปต่างประเทศ ธรรมยุต รุ่นที่ 17,สมุทรสาคร,ยูไนเต็ด โปรดักชั่นเพลส,2554,หน้า 49.