สุภาษิตพระอรหันต์

           ตามประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนามีพระอรหันต์จำนวนมาก แต่ที่ได้รับการยกย่องว่าเป็นเลิศกว่าภิกษุทั้งหลายมีจำนวนน้อย ในหลักสูตรนักธรรมชั้นโทระบุไว้เพียงแปดสิบองค์ ส่วนพระเถระอีกจำนวนมากที่ไม่ได้รับการยกย่อง แต่ทว่าท่านเหล่านั้นก็บรรลุความเป็นพระอรหัตต จนกลายเป็นพระอรหันต์ ในขุททกนิกาย เถรคาถามีสุภาษิตของพระอรหันต์หลายองค์ที่มีบันทึกไว้กล่าวถึงธรรมต่างๆกันตามที่ท่านเข้าใจและเข้าถึง วันนี้ได้เลือกมาให้ศึกษากัน ลองอ่านและพิจารณาดู

สุภาษิตเกี่ยวกับการไม่ติดในสิ่งทั้งปวง 
           พระปุณณมาสเถระได้ภาษิตคาถานี้อย่างนี้ว่า ผู้ใดไม่ทะเยอทะยานในโลกนี้หรือโลกอื่น ผู้นั้นเป็นผู้จบไตรเพท เป็นผู้สันโดษ สำรวมแล้ว ไม่ติดอยู่ในธรรมทั้งปวง เป็นผู้รู้แจ้งซึ่งความเกิดขึ้นและความเสื่อมไปของโลก      (ขุททกนิกาย ปุณณมาสเถรคาถา  26/147/245)
 

สุภาษิตเกี่ยวกับการข้ามโอฆะ 
            ภิกษุพึงตัดสังโยชน์เบื้องต่ำ 5 พึงละสังโยชน์เบื้องบน 5 พึงเจริญอินทรีย์ 5 มีศรัทธาเป็นต้นให้ยิ่งขึ้นไป ภิกษุผู้ก้าวล่วงธรรมเป็นเครื่องข้อง 5 ประการได้แล้ว พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ข้ามโอฆะได้แล้ว  (ขุททกนิกาย กุณฑธานเถรคาถา  (26/152/248)

สุภาษิตเกี่ยวกับวันคืน 
            โคอาชาไนยผู้สามารถเทียมไถแล้ว ย่อมลากไถไปได้โดยไม่ลำบากฉันใด เมื่อเราได้ความสุขอันไม่เจือด้วยอามิส คืนและวันทั้งหลายย่อมผ่านพ้นเราไปโดยยาก ฉันนั้น (ขุททกนิกาย เพลัฏฐสีสเถรคาถา 26/153/248)

สุภาษิตเกี่ยวกับความเกียจคร้าน 
           เมื่อใด บุคคลเป็นผู้ง่วงเหงาและกินมากมักนอนหลับกลิ้งเกลือกไปมาเมื่อนั้นเขาเป็นคนเขลา ย่อมเข้าห้องบ่อยๆ เหมือนสุกรใหญ่ที่เขาปรนปรือด้วยเหยื่อฉะนั้น (ขุททกนิกาย ทาสกเถรคาถา 26/154/248)

สุภาษิตเกี่ยวกับพุทธทายาท 
           ภิกษุผู้อยู่ในป่าเภสกฬาวัน พิจารณาแผ่นดินนี้ด้วยความสำคัญว่ากระดูกทั้งสิ้นเป็นอารมณ์จักได้เป็นทายาทของพระพุทธเจ้า เราเข้าใจว่าจะละกามราคะได้โดยเร็วพลัน(ขุททกนิกาย สิงคาลปิตาเถรคาถา 26/155/248)

สุภาษิตเกี่ยวกับหน้าที่บัณฑิต 
           พวกคนไขน้ำก็ไขน้ำไป ช่างศรก็ดัดลูกศร พวกช่างถากก็ถากไม้ พวกบัณฑิตผู้มีวัตรอันงาม ก็ฝึกฝนตน(ขุททกนิกาย กุฬเถรคาถา  26/156/248)

พระมหาบุญไทย  ปุญญมโน
รวบรวม
12/06/54

ที่มา: กรมการศาสนา.พระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง,กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์การศาสนา,2515.