พ่อผมเป็นชาวนา

              ใกล้วันพ่อเข้ามาทีไรคนที่ยังมีพ่อคงจะหาโอกาสไปเยี่ยมพ่อหรือไม่ก็อาจส่งของขวัญไปให้พ่อบ้าง แต่สำหรับคนที่ไม่มีพ่อเหลืออยู่ในโลกนี้แล้วก็ได้แต่คิดถึง ตอนท่านอยู่ก็ไม่ค่อยเท่าไหร่ เพราะคิดว่าถึงอย่างไรคงมีโอกาสไปเยี่ยมท่านได้ แม้จะไม่ค่อยได้ไป แต่พอท่านจากไปกลับพลันคิดถึงท่านขึ้นมา คำโบราณท่านสอนไว้ว่า “สำหรับพ่อแม่นั้น เมื่อท่านอยู่ให้เลี้ยงกาย เมื่อท่านตายให้เลี้ยงวิญญาณ”หรือหากใครสามารถเลี้ยงทั้งกายและวิญญาณได้ในขณะที่ท่านยังมีชีวิตอยู่ถือได้ว่าเป็นการทำหน้าที่ของลูกที่ยอดเยี่ยม 
              ในงานประชุมพระพุทธศาสนาและวิทยาศาสตร์ที่วิทยาลัยศาสนศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล ได้พบกับพระดอกเตอร์ท่านหนึ่ง เคยเป็นเพื่อนเก่านานมาแล้ว ช่วงพักจึงได้นั่งสนทนากัน ในช่วงที่ใกล้กับวันพ่อจึงขอให้ท่านเล่าความประทับใจเกี่ยวกับพ่อให้ฟัง  ท่านบอกว่าเออดีเหมือนกันกำลังคิดถึงพ่ออยู่พอดี จากนั้นก็เริ่มต้นเล่าอย่างช้าๆว่า

              “ผมกับพ่อตอนที่ท่านยังมีชีวิตอยู่ไม่ค่อยได้คุยกันนัก พบหน้ากันเมื่อไหร่มักจะมีเรื่องที่ไม่ลงลอยกันทุกที ส่วนมากจะเป็นเรื่องเล็กๆน้อยๆแต่ก็อยู่ด้วยกันมาได้ ครั้งหนึ่งสมัยที่ยังเป็นเด็กเปิดวิทยุฟังเพลงสากลที่เปิดตามสถานีวิทยุฟังคนเดียวเพลินๆทั้งๆที่ฟังไม่รู้เรื่อง แต่ดนตรีมันเร้าใจ ฟังไปขยับแข้งขาไปด้วย วันนั้นอากาศดีตะวันสีแดงกำลังจะลาลับขอบฟ้า เสียงนกกากำลังกลับคืนสู่รวงรังต่างก็ส่งเสียงร้องระงมไปทั่วท้องทุ่ง พ่อและฉันกำลังเดินกลับบ้านหลังจากที่เหน็ดเหนื่อยกลางทุ่งมาตลอดวัน เนื่องจากที่นาอยู่ห่างไกลจากหมู่บ้านถึงห้ากิโลเมตรวันหนึ่งๆจึงต้องเดินทั้งไปและกลับวันละสิบกิโลเมตร
              เพลงสากลที่ฟังในวันนั้นจำได้ว่าเพลง Have you ever seen the rain, Who stop the rain เสียงของ CCR หรือ  Salalalala,  Black Megic Woman, Papa เป็นต้น ผู้ที่ชื่นชอบเพลงในยุคซิกตี้หรือเซเวนตี้คงรู้จักดี เพลงพวกนี้ฟังแล้วเร้าใจวัยรุ่น ในยุคนั้นทั้งๆที่ไม่รู้ความหมายของเพลงเลย พ่อเดินตามหลังคงอดทนฟังมาหลายวันแล้ว เพราะรายการเพลงฝรั่งช่วงนั้นจะจัดอยู่ในช่วงก่อนหกโมงเย็น เป็นเวลาที่ชาวไร่ชาวนาเดินกลับบ้านพอดี พ่อถามสั้นๆว่า “เอ็งฟังออกหรือ ทำไมไม่ฟังเพลงไทย” วันนั้นไม่ได้ตอบพ่อ แต่ได้หรี่เสียงเพลงให้เบาลง  ตั้งแต่วันนั้นมาก็ต้องแอบฟัง คนมันชอบถึงจะห้ามอย่างไรก็ยังหาฟังจนได้

              พอเรียนจบชั้นประถมศึกษาชั้นปีที่เจ็ด พ่อบอกให้เลิกเรียนให้มาช่วยพ่อทำนา ซึ่งตอนนั้นอายุเริ่มเข้าวัยหนุ่มแล้ว มีความชำนาญในการทำนาพอสมควรเพราะทำมาตั้งแต่เล็ก เป็นที่ไว้วางใจได้ พ่อก็ไม่ต้องเหนื่อยแรงมากนัก งานทุกอย่างในทุ่งนาสามารถทำได้หมด ในช่วงที่เรียนชั้นประถมปีที่ห้าถึงเจ็ดมีการเรียนการสอนภาษาอังกฤษอย่างจริงจัง จึงพยายามสอบถามครูผู้สอนว่าเพลงต่างๆที่เคยฟังมานั้นมีเนื้อหาหมายถึงอะไร คุณครูใจดีก็พยายามหาคำแปลมาให้ ช่วงนี้ฟังไปเริ่มเข้าใจความหมายได้หลายเพลง พ่อซื้อวิทยุให้อีกเครื่องหนึ่งตอนนี้จึงไม่ต้องกังวลว่าจะฟังอะไร พ่อชอบฟังข่าวสารบ้านเมือง ชอบฟังพวกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรอภิปรายในสภา บางครั้งก็เถียงท่าน สส.ทั้งหลายว่าบางคนสักแต่ว่าพูดไม่รู้ข้อมูลจริงๆเลย พ่อยังเคยปรารภว่าโตขึ้นหากเอ็งได้เรียนสูงๆอย่าเป็น สส.เด็ดขาด พวกนี้ชอบพูดเกินความเป็นจริงหรือสรุปง่ายๆว่าโกหกเก่ง พ่อไม่ชอบคนโกหก แต่ชอบฟังพวก สส.ในสภาโกหกประชาชน นั่นเป็นสมัยก่อน แต่ปัจจุบันท่าน สส.ทั้งหลายคงเลิกโกหกกันแล้ว แต่ชอบพูดเอาตัวรอด ยุคสมัยเปลี่ยนไป ความเจริญมากขึ้นแต่ สส.ยังทำงานด้วยการพูดเหมือนเดิม
              กว่าจะได้เข้าเรียนชั้นมัธยมต้นโรงเรียนก็เปิดเรียนไปแล้วเกือบเดือน เหลืออยู่เพียงโรงเรียนเอกชนเท่านั้นที่รับนักเรียนพ่อจึงนำไปสมัครเรียนที่โรงเรียนในอำเภอห่างจากหมู่บ้านเกือบยี่สิบกิโลเมตร ลูกชาวนาจึงมีโอกาสเรียนจนจบมัธยมต้นสมัยนั้นเรียนว่าชั้นมัธยมศึกษาปีที่สาม หรือเรียกย่อๆว่าชั้น ม.ศ.3 สมัยนี้ยกเลิกไปแล้ว พ่อซื้อรถจักรยานให้หนึ่งคัน ต้องปั่นจักรยานไปเรียนทุกวันระยะทางกว่ายี่สิบกิโลเมตร แต่ก็จบมาได้ด้วยการสอบได้ที่หนึ่งของชั้น พ่อเห็นว่าเรียนเก่งใช้ได้จึงส่งให้เรียนในตัวจังหวัดแต่เป็นโรงเรียนพณิชยการ ความจริงพ่ออยากให้เรียนช่างกลแต่วันนั้นเงินค่าเทอมไม่พอจึงหันไปเรียนแผนกพาณิชย์แทน ลูกชาวนาเรียนพาณิชย์แทบมองหาอนาคตไม่พบ จบแล้วจะไปทำอะไรดูเหมือนจะห่างไกลจากอาชีพทำนาออกไปทุกที 

              พ่อมีเงินส่งให้เรียนได้สูงสุดแค่นั้น แต่ก็หมดเงินไปหลายแสนบาท แต่ก็ยังดีที่ไม่ต้องขายไร่ขายนาส่งลูกเรียนต่อไป บางคนบอกว่าขายนาส่งควายเรียน ชีวิตที่มีความผูกพันกับพ่อดูเหมือนจะจบลงเพียงแค่นั้น วันหนึ่งพ่อบอกว่าอยากให้บวชก่อนจะแต่งงานมีครอบครัวตามธรรมเนียมของชาวบ้านถิ่นนั้น พ่อจึงนำไปฝากกับเพื่อนที่เคยบวชเรียนมาด้วยกัน ปัจจุบันกลายเป็นพระอุปัชฌาย์ ชีวิตทางฆราวาสจึงสิ้นสุดลงในตอนนั้น
              นานๆจะได้พบกับพ่อสักที คำโบราณที่ว่าตัดหางปล่อยวัดชัดเจนในตอนนั้น ตามความคิดของพ่อคงอยากให้ลูกเรียนสูงๆ เพื่ออนาคตที่ดีกว่า แต่ในขณะเดียวกันก็อยากให้มีผู้ช่วยทำงานไปด้วย แต่ระบบการศึกษาไทยไม่เอื้ออำนวยให้ทำทั้งสองอย่างไปพร้อมๆกัน เพราะนักเรียนต้องไปโรงเรียนตั้งแต่เช้ากว่าโรงเรียนจะเลิกก็ค่ำแล้ว อาชีพชาวนาต้องตื่นแต่เช้าตรู่ชีวิตทั้งวันต้องอยู่กลางทุ่ง หลังสู้ฟ้าหน้าสู้ฝน กว่าจะได้กลับบ้านเวลามืดค่ำแล้ว วันหนึ่งได้พบหน้าลูกเพียงครั้งเดียวคือตอนรับประทานอาหารเย็นเท่านั้น 
              ยิ่งเรื่องความคิดเห็นก็ยิ่งห่างไกลออกไปทุกที ชีวิตชาวนากับชีวิตนักเรียนต่างกัน ชาวนาเรียนรู้จากประสบการณ์ที่สั่งสมติดต่อกันมาทุกปี ส่วนนักเรียนมีความรู้ใหม่ๆเพิ่มขึ้นทุกปีเหมือนกัน 

              อยู่บำเพ็ญกรรมฐานตามป่าเขาลำเนาไพรมาหลายปี ก็ยังไม่บรรลุธรรมสักทีจึงเริ่มเปลี่ยนมาศึกษาจากคัมภีร์บ้าง มีโอกาสได้เรียนในระดับมหาวิทยาลัยก็ในช่วงนี้เป็นมหาวิทยาลัยสงฆ์คือมหามกุฏราชวิทยาลัย เรียนไปเล่นๆเพราะตอนนั้นยังไม่มีพระราชบัญญัติรองรับ จบปริญญาตรีแล้วก็ยังไม่รู้จะเอาปริญญาไปทำอะไร นักศึกษาในยุคนั้นส่วนมากจึงหาทางไปศึกษาต่อที่ประเทศอินเดีย บางคนจบปริญญาเอกกลับมาจึงได้เริ่มทำงาน
              ได้พบกับพ่อครั้งสุดท้ายก็ตอนที่เรียนจบปริญญาโทแล้ว โดยพ่อก็ไม่ทราบ ทำงานสอนหนังสือที่วัดแห่งหนึ่งจนเจ้าอาวาสส่งให้เรียนต่อที่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ จนจบปริญญาโททางด้านปรัชญา วันนั้นกลับไปเยี่ยมพ่อเอาใบปริญญาไปให้ดู รอยยิ้มของพ่อในวันนั้นช่างมีความสุข พ่อพูดคุยชวนสนทนาหลายเรื่อง บังเอิญมีเสียงเพลง Pa Pa เสียงของ Paul Anka แว่วมาจากหลังบ้านโดยหลานสาวคนโปรดของพ่อที่พึ่งเรียนในมหาวิทยาลัยได้เพียงปีเดียวเปิดจากเครื่องคอมพิวเตอร์ 
              พ่อจึงหันมาถามว่าตอนนี้ฟังเพลงฝรั่งพวกนี้ออกหรือยัง จึงตอบพ่อไปว่าไม่ค่อยได้ฟังแล้ว แต่หากได้ยินเพลงเก่าสมัยเป็นเด็กก็จะจำได้ ทุกเพลงที่เคยฟังสมัยนั้นตอนนี้ฟังออกเกือบทุกเพลงแล้ว หากมีใครเปิดให้ฟังจะรู้เนื้อหาในบทเพลงนั้นๆ หรือหากยังไม่รู้ก็จะพยายามเสาะหามาจนได้ 
              พ่อได้แต่ยิ้มพลางกล่าวอย่างอารมณ์ดีว่า “ตอนนั้นคิดอยู่ว่าลูกคงโกรธ แต่พ่ออยากให้ลูกได้เรียนภาษาอังกฤษอย่างจริงจัง แทนที่จะได้ชื่อว่าสักแต่ว่าฟัง” คำสอนของพ่อแม้จะอยู่กันคนละขั้วโลกแต่ก็มุ่งเพื่อความเจริญของลูกเหมือนกัน ถึงพ่อจะไม่ได้สวมรองเท้าหรือถอดรองเท้าให้ ไม่ได้อุ้มไปนอนบนเตียงนุ่ม ไม่ได้จุมพิตที่หน้าผากก่อนนอน แต่พ่อพาสวดมนต์ก่อนนอนทุกคืนเหมือนกัน ในเพลงปาปาที่พอล แอนก้าร้องนี้แม่เสียชีวิตก่อนพ่อ แต่ชีวิตผมพ่อเสียชีวิตก่อนแม่ แม่ยังมีชีวิตอยู่ท่านจึงทำหน้าที่เป็นทั้งพ่อและแม่ในคนๆเดียวกัน พ่อสอนด้วยการลงมือกระทำให้ดู ลูกชายไม่มีโอกาสได้ทำนาสืบทอดเจตนารมย์ของพ่อ แต่ก็ยังมีจิตวิญญาณแห่งชาวนาอยู่ไม่เคยลืมเลือน พ่อเป็นชาวนาแต่ลูกชายเป็นพระมหาดอกเตอร์หมดสิทธิ์ได้ทำนา

              พ่อคงไม่มีโอกาสรู้หรอกว่าตอนนี้ลูกชายกำลังนั่งฟังนักวิชาการต่างประเทศบรรยายเป็นภาษาอังกฤษในงานประชุมพระพุทธศาสนาโลก ที่วิทยาลัยศาสนศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล ตอนที่พ่ออยู่ไม่ค่อยได้ดูแล แต่พ่อมีความสุขที่รู้ว่าลูกชายคงไม่ตกไปในทางชั่วแล้ว ชีวิตพระนั้นถ้าอยู่ในกรอบธรรมวินัยโอกาสที่จะเป็นคนเลวมีน้อยมาก พ่อเสียชีวิตตอนที่ลูกชายเริ่มเรียนปริญญาเอกปีแรก จึงไม่มีโอกาสเห็นลูกชายเป็นดอกเตอร์

พระมหาบุญไทย  ปุญญมโน
02/12/53

Papa - Paul Anka
{mp3}Pa Pa{/mp3}

Everyday my papa would work
To help to make ends meet
To see that we would eat
Keep those shoes upon my feet

Every night my papa would take
And tuck me in my bed
Kiss me on my head
After all my prayers were said

Growing up with him was easy
The time had flew on by
The years began to fly
He aged and so did I

I could tell
That mama she wasn't well
Papa knew and deep down so did she
So did she

When she died
Papa broke down and cried
All he could say was, "God, why not take me"
Every night he sat there sleeping in his rocking chair

He never went upstairs
All because she wasn't there
Then one day my Papa said,
"Son, I'm proud of the way you've grown"

Make it on your own.
I'll be OK alone."
Every time I kiss my children
Papa's words ring true

"The children live through you.
they'll grow and need you, too"
I remember every word Papa used to say
I live them every day,
he taught me well that way

Every night my papa would take
And tuck me in my bed
Kiss me on my head
After all my prayers were said.