คำสารภาพของผู้แปล
เพลงรักของดาไล ลามะองค์ที่ 6 เล่มนี้แปลจาก "Songs of the Sixth Dalai Lama" โดย K. Dhondup ถ่ายทอดจากภาษาทิเบตเป็นภาษาอังกฤษ ฉบับที่ห้องสมุดเอกสารสำคัญและงานนิพนธ์ของทิเบต ที่เมืองธรัมศาลา อินเดียจัดพิมพ์เป็นครั้งที่สาม
เพลงรักของดาไล ลามะได้รับการการแปลสู่ภาษาอังกฤษในหลายชื่อหลายสำนวน เช่น
Love songs of the Sixth Dalai Lama by Yu Dawachuan
Love songs and Proverbs of Tibet by Marion H. Duncan
Songs of the Sixth Dalai Lama by K. Dhondup
The Blue Winged Bee by Peter Whigkam
Wings of White Crane by Gary Houston
The Riddle of Love by Thubten Jime Norbu and Collin Turnbull
นอกจากนั้นยังได้รับการแปลสู่ภาษาต่างๆ อีกหลายภาษา แต่ละฉบับก็จะมีความหมายแตกต่างกันไปบ้าง ต่างก็อ้างว่าเป็นฉบับที่มีความหมายที่ถูกต้องใกล้เคียงกับต้นฉบับภาษาทิเบตมากที่สุด แต่เหตุที่ผู้แปลได้นำเอาฉบับห้องสมุดและงานนิพนธ์แห่งทิเบตมาแปล ก็เพราะว่ามีภาษาทิเบตกำกับไว้ทุกบท ผู้แปลใช้อ่านประกอบการเรียนภาษาทิเบตในขณะที่ศึกษาและพักอยู่ที่เมืองธัมมศาลา อินเดีย ฤดูหนาวปลายปีพุทธศักราช 2543 ซึ่งได้สอบทานกับผู้รู้หลายท่านต่างก็ยอมรับว่าใกล้เคียงกับต้นฉบับเดิม
ดาไล ลามะเป็นตำแหน่งผู้นำทางการเมืองและศาสนาสูงสุดของทิเบต ปัจจุบันมีดาไล ลามะองค์ที่ 14 เป็นผู้นำที่ลี้ภัยการเมืองและจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นที่เมืองธัมมศาลา รัฐหิมาจัลประเทศ ประเทศอินเดีย เชิงเขาหิมาลัยอันหนาวเย็นและเงียบสงบ
การแปลโคลงที่ไม่มีรูปแบบออกเป็นภาษาไทย ซึ่งมีฉันทลักษณ์หลายอย่าง ทั้งโคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน เป็นต้น ผู้แปลได้ทดลองแปลเป็นกลอน 8 และกาพย์ยานี 11 แต่เมื่อนำมาอ่านอีกครั้งจึงเห็นว่าเนื้อหาบางอย่างขาดหายไป บางอย่างเพิ่มเข้ามาอย่างไม่จำเป็น เพียงเพราะต้องการรักษาสัมผัสทางฉันทลักษณ์ จึงได้ลองแปลเป็นภาษาธรรมดา(ร้อยแก้ว) ที่อ่านง่ายและเข้าใจง่ายโดยไม่ต้องตีความอีก ซึ่งเป็นไปตามเจตนารมณ์ของผู้แต่งคือดาไล ลามะ องค์ที่ 6 ที่เขียนออกมาอย่างที่คิด จึงเป็นภาษาง่ายๆ แต่มีความหมายที่แฝงเร้น ถ้าคนธรรมดาอ่านก็จะกลายเป็นเพลงรักระหว่างหนุ่มสาวธรรมดา แต่ถ้านักการศาสนาอ่านก็จะต้องตีความหมายที่แฝงเร้นออกมากลายเป็นศาสตร์ที่ลี้ลับ
ตามนิยามแห่งความหมายของพระพุทธศาสนานิกายตันตระ ดังเช่นคำว่า Beloved (n) บุคคลผู้เป็นที่รัก,คนรัก Beloved (adj) อันเป็นที่รัก แปลมาจากภาษาทิเบตว่า "ยิด" ที่มีความหมายได้หลายอย่างคือ แปลว่าสติปัญญา,จิต,พลังแห่งจินตนาการ,อารมณ์ความรู้สึก,สุดที่รัก, คนรัก เป็นต้น เมื่อแปลจากภาษาทิเบตสู่ภาษาอังกฤษโดยใช้คำว่า Beloved จึงต้องแปลเป็นภาษาไทยว่าสุดที่รัก,คนรัก ตามต้นฉบับภาษาอังกฤษ แต่ถ้าแปลจากต้นฉบับภาษาทิเบตสู่ภาษาไทยโดยตรง ข้าพเจ้าจะแปลว่าสติปัญญาหรือจิต ซึ่งเนื้อหาของบทเพลงจะเปลี่ยนไปทันที โดยมีความหมายใหม่ในพุทธตันตระอันลึกลับตามที่ผู้ประพันธ์ซึ่งเป็นลามะได้ปฏิบัติอยู่โดยตรง
ตามบันทึกทางประวัติศาสตร์ที่เป็นทางการ ดาไล ลามะ องค์ที่ 6 หายสาบสูญไปที่ทะเลสาบแห่งหนึ่ง บ้างก็ลือกันว่าพระองค์ถูกฆาตกรรม, แต่ตามคำเล่าขานชาวบ้านส่วนมาก
มีความเชื่อว่าพระองค์ได้ดำเนินชีวิตเยี่ยงโยคีตามภูผาป่าเขาทั่วประเทศทิเบต ชาวบ้านจึงมีเรื่องเล่าขานเกี่ยวกับพระองค์หลายเรื่องหลายรส ส่วนประชาชนอีกกุล่มหนึ่งยืนยันว่าพระองค์ใช้ชีวิตเยี่ยงคนธรรมดาที่หุบเขาแห่งหนึ่ง จนกระทั้งถึงแก่มรณกรรมในเวลาต่อมาอีกหลายปี แม้แต่ชีวิตของพระองค์ก็ยังลึกลับยากที่จะเข้าใจ เดี๋ยวหาย เดี๋ยวเล่าลือว่าถูกฆาตรกรรม ประเดี๋ยวก็ปรากฏตัวที่นั่นที่นี่ ดังนั้น เพลงรักของพระองค์ จึงเป็นเรื่องที่น่าศึกษา อันจะเป็นส่วนหนึ่งที่สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิตของผู้ที่เคยดำรงตำแหน่งสูงสุดทั้งทางการเมืองและศาสนจักรในเวลาเดียวกัน
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
แปลจบ 04/07/44
แก้ไขปรับปรุงใหม่ 17/03/53